Dankbaarheid is een fijn gevoel. Het brengt rust en vrede en het gevoel van waardering van wat je is overkomen of voor je is gedaan door iemand anders en geeft bovendien mensen in je omgeving ook een fijn gevoel. Jezelf gewaardeerd te voelen geeft ook een gevoel van dankbaarheid.
Hoewel het gevoel van dankbaarheid al duizenden jaren bekend is, heeft de wetenschap lang op zich laten wachten om deze expressie te onderzoeken. Dankbaarheid is natuurlijk vrij ontastbaar en lastig te meten. Wat wel is onderzocht is het verband tussen positieve emoties en onze lichamelijke gezondheid.
De kracht van het hart
Het hart is al eeuwenlang nauw verweven in onze taal. We gebruiken termen als “volg je hart” en “Ik hou van je met heel mijn hart”, zonder een spoor van sarcasme. We gebruiken uitdrukkingen als ‘hartzeer’ en ‘gebroken hart’, ook als we lichamelijk gewoon gezond zijn. Wat maakt dat ons hart zo’n centrale rol inneemt terwijl het – zoals we vroeger op school al leerden – toch alleen maar een pomp is die het bloed in ons lichaam laat circuleren?
Aristoteles dacht reeds dat ons hart het meest noodzakelijke orgaan van de mens was. Hij dacht dat het alle functies aanstuurt en centraal staat in gedachte en emotie. Ook de oude Egyptenaren beschouwden het hart als het centrum van alle leven. Talloze religies verwijzen in hun heilige teksten vaak naar het hart.
Wat heeft ertoe geleid dat het hart zo’n centrale rol heeft ingenomen bij het beschrijven van gevoelens en emoties? Waarom verbinden we ons hart met onderwerpen van intuïtie, spiritualiteit en verbondenheid?
Wat is neurocardiologie?
Neurocardiologie is de wetenschap die het neurologische netwerk van het hart onderzoekt. Het hart heeft een eigen zenuwstelsel en bevat duizenden neuronen, hetzelfde type cellen als in onze hersenen.
Het is deze tak van wetenschap die ontdekte dat het hart ook over een eigen intelligentie beschikt en dat de ‘harthersenen’ en de ‘hoofdhersenen’ een zeer nauwe band met elkaar onderhouden en voortdurend informatie met elkaar uitwisselen.
Er zijn meer zenuwverbindingen tussen het hart en de hersenen dan met enig ander systeem in het lichaam. Sterker nog, in feite loopt 90% van deze verbindende zenuwen van het hart naar de hersenen. Dit betekent dat het hart meer signalen naar de hersenen stuurt dan andersom. Deze neurale paden zenden constant signalen uit die van invloed zijn op het functioneren van de cognitieve en emotionele centra in de hersenen. En dit heeft weer zijn invloed op onze lichamelijke en geestelijke gesteldheid in het algemeen.
Luisteren naar je hart
Leren luisteren naar je hart is dus eigenlijk het meest waardevolle wat we kunnen doen in het leven. Het hart brengt ons in contact met ons diepste zelf, onze intuïtie en gevoelens. Het patroon van onze hartslag kan ons zelfs vertellen hoe we ons emotioneel voelen.
We hebben altijd gedacht dat een stabiele hartslag – je kent dat wel, een cardiogram met van die pieken als het hart slaat – betekent dat we een gezonde hartfunctie hebben. Verrassend genoeg is het tegenovergestelde het geval.
Onze hartslag varieert namelijk voortdurend, hetzij minimaal. De interval tussen elke hartslag is telkens net iets langer of korter; het gaat slechts over milliseconden. Deze afwijkende interval tussen de hartslagen heet hartritme variabiliteit, of kortweg HRV. Deze ultrakleine hartslagvariaties zijn volgens de leidende fysiologen in deze tak van onderzoek juist een teken van emotionele veerkracht en bevorderen de gedragsflexibiliteit bij mensen.
HeartMath Institute
Het HeartMath Institute, een non-profitorganisatie voor onderzoek en onderwijs, heeft honderden peer-reviewed artikelen gepubliceerd op het gebied van neurocardiologie. De hartslagvariabiliteit wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder ademhalingspatronen, lichaamsbeweging en zelfs onze gedachten. Het is aangetoond dat de manier waarop we onze emoties ervaren een krachtig en aanzienlijk effect heeft op de veranderende ritmes van ons hart.
Dit is dus tevens een verklaring waarom cognitieve gedragstherapie zo’n effectieve manier is om minder stressvol en emotioneel stabieler in het leven te komen staan. Ook door bewust te ademen en op een bewuste manier je emoties te leren sturen, kun je de HRV beïnvloeden.
Hoewel de wetenschap die HeartMath bedrijft nog relatief jong is, kunnen positieve emoties een vloeiend, ritmisch en coherent patroon genereren (hartcoherentie), terwijl negatieve emoties resulteren in een chaotisch en onsamenhangend patroon.
Hartcoherentie en emoties
Wat verwacht je is de meest invloedrijke positieve emotie bij het genereren van hartcoherentie? Dankbaarheid! Inderdaad! Dankbaarheid gaat over waardering van elke situatie, positief of negatief. Het ontkennen van negatieve emoties is diep ingesleten in onze westerse cultuur. Een man hoort bijvoorbeeld niet te huilen en ook veel vrouwen kruipen stilletjes in een hoekje weg als ze verdrietig zijn.
En natuurlijk is het eenvoudiger om dankbaar te zijn voor al het positieve dat ons in de schoot valt. Toch loont het ook om een herkadering – een andere zienswijze – te maken als we met minder leuke dingen in het leven te maken krijgen. Hiervoor kunnen we leren het vermogen te ontwikkelen om waardering op te brengen voor de dingen die ons uitdagen, zodat we hier op de lange termijn sterker en flexibeler door worden.
Volgens het HeartMath Institute is het ervaren van positieve emoties van groot belang voor het bereiken van een goede gezondheid, zowel lichamelijk, psychisch als emotioneel. Door bewust je emoties te sturen en dankbaarheid te ervaren, kun je hartcoherentie bereiken met tal van gezondheidsvoordelen, waaronder een verhoogde weerbaarheid tegen stress, beter toegang tot je intuïtie, een verbeterd geheugen, helderder denken, meer energie en zelfs een betere hormoonhuishouding.
Dankbaarheid en hartcoherentie
Een gevoel van dankbaarheid kun je bewust genereren. Door de hersenen letterlijk te conditioneren, kun je ‘op afroep’ een gevoel van dankbaarheid ervaren. De NLP-techniek Ankeren kan daarbij erg behulpzaam zijn. Onze hersenen zijn uiterst plastisch (flexibel) en door de bestaande patronen, hoe moeilijk dat soms ook is, te doorbreken, is het bereiken van nieuwe mogelijkheden oneindig.
We zijn in staat ons hele leven te veranderen als we leren en afleren. Door gericht en bewust een gevoel van dankbaarheid te ervaren, kunnen we neurale verbindingen die normaal een negatieve emotie oproepen hervormen tot een positief gevoel, waarmee we hartcoherentie kunnen ervaren. Dit op zijn beurt ondersteunt weer een goede gezondheid.
Bewuste en regelmatige beoefening van dankbaarheid is gratis, eenvoudig te leren en ongelooflijk invloedrijk op ons welzijn. Met een beetje toewijding kunnen we leren deze krachtige emotie in elke situatie te cultiveren. We kunnen dankbaarheid voelen voor onze dierbaren, prachtige natuur, schoon water, maar ook onze worstelingen/uitdagingen des levens.
Als je wilt weten hoe het met jouw dankbaarheidsgevoel en hartcoherentie is gesteld, dan kun je dat meten met een door HeartMath ontwikkelde monitor, de emWave Pro. Dit apparaatje meet je hartslagvariabiliteit en geeft deze weer. Op deze manier kun je hartcoherentie trainen. Het mooie daarbij is dat je naarmate je meer oefent, je jezelf steeds eenvoudiger in een staat van hartcoherentie kunt brengen.
Ervaren van dankbaarheid, stap-voor-stap
Stap 1: Richt je aandacht op het gebied van het hart. Dit kun je vergemakkelijken door je handen op de hartstreek te plaatsen en je ogen te sluiten. Stel je voor dat je adem in en uit je hart of borstgebied stroomt. Adem iets langzamer en dieper dan je normaal doet.
Stap 2: Ervaar een gevoel van dankbaarheid. Denk bijvoorbeeld aan een bepaald persoon die in je leven is, een huisdier of hoe heerlijk het voelde bij dat mooie meertje op vakantie. Voel hoe deze waardering voelt en ervaar deze zo intensief mogelijk. Misschien heb je een associatie met bepaalde geluiden of een bepaalde geur die de ervaring kan versterken. Hoe beter je in staat bent om je in te leven, hoe groter je gevoel van dankbaarheid zal zijn.
Met behulp van deze twee eenvoudige stappen kun je na enige oefening in een tijdframe van minder dan een minuut al hartcoherentie ervaren. Het HeartMath Institute heeft een breed scala aan oefeningen die je helpen om de hartslag variabiliteit te vergroten, hartcoherentie te bereiken en emotioneel weerbaarder in het leven te kunnen staan.
