Depressie wordt geclassificeerd als een stemmingsstoornis, waarbij gevoelens van verdriet, gebrek aan levenslust en machteloosheid overheersen, waardoor deze een impact hebben op iemands dagelijkse activiteiten. Depressie is een vorm van stress waarbij de persoon in kwestie verminderd in staat is om te gaan met dagelijkse beslommeringen.
Depressieve symptomen komen vrij veel voor, waarbij naar schatting 797.000 mensen in Nederland jaarlijks getroffen worden, inclusief jongeren vanaf 13 jaar en ouderen. Ongeveer een vijfde van de mensen met depressie ervaart deze stoornis langer dan twee jaar (één jaar bij kinderen en jongeren).
Iedereen ervaart depressieve symptomen op een unieke manier en meestal zijn deze slechts kortstondig van aard. Toch kunnen ze ook langdurig voorkomen en voor sommigen de dagelijkse werkzaamheden verstoren, wat resulteert in verminderde productiviteit. Anderen ervaren negatieve gedachten die hun relaties beïnvloeden of ze worden geconfronteerd met chronische gezondheidsproblemen.
Het is van belang om het onderscheid te maken tussen somberheid en depressie. Somberheid is een normaal onderdeel van het leven, gekenmerkt door teleurstellingen of tegenslagen die meestal van voorbijgaande aard zijn. Echter, bij depressie is er vaak een verminderd vermogen om met tegenslagen om te gaan, wat kan resulteren uit langdurige stress en emotionele belasting.
Wat zijn symptomen van depressie?
Naast een vrijwel constante staat van verdriet of een neerslachtig gevoel, kunnen er nog verschillende symptomen optreden, die in verschillende combinaties naast elkaar kunnen voorkomen. Ook moet een onderscheid gemaakt worden tussen een lichte depressie en zware klachten, waarbij zelfs sprake kan zijn van suicidale neigingen.
Sommige symptomen van depressie zijn van invloed op de gemoedstoestand, andere zijn van invloed op het lichaam, aangezien depressieve gevoelens stress veroorzaken. De volgende symptomen van depressie kunnen bij mannen, vrouwen en kinderen anders worden ervaren.
Mannen kunnen symptomen krijgen die verband houden met hun:
- stemming, zoals woede, agressiviteit, prikkelbaarheid, angstgevoelens, rusteloosheid.
- emotionele gesteldheid, zoals een leeg, verdrietig of hopeloos gevoel.
- gedrag, zoals verlies van interesse, geen plezier meer hebben in leuke activiteiten, snel vermoeid zijn, zelfmoordgedachten, overmatig drinken, drugs gebruiken, deelnemen aan risicovolle activiteiten.
- seksuele interesse, zoals verminderd libido, erectieproblemen.
- cognitieve vaardigheden, zoals concentratiegebrek, moeite met het voltooien van taken, vertraagde reacties tijdens gesprekken.
- slaapproblematiek, moeite met inslapen, onrustig slapen, doorslaapproblemen.
- lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, pijn, hoofdpijn, spijsverteringsproblemen
Vrouwen kunnen symptomen krijgen die verband houden met hun:
- stemming, zoals prikkelbaarheid, angstgevoelens, onrustig gevoel.
- emotioneel welzijn, zoals verdrietig, angstig of uitzichtloos gevoel.
- gedrag, zoals verlies van interesse in activiteiten, zich terugtrekken uit sociale activiteiten, suïcidale gedachten
- cognitieve vaardigheden, zoals langzamer denken en/of praten, verminderd geheugen, concentratieverlies.
- slaapproblemen, zoals slecht kunnen inslapen/doorslapen, vroeg wakker worden.
- lichamelijk welzijn, zoals verminderde energie, veranderingen in eetlust (weinig eetlust of juist eetaanvallen), gewichtsveranderingen, hoofdpijn.
Kinderen kunnen symptomen krijgen die verband houden met hun:
- stemming, zoals prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen, stemmingswisselingen.
- emotioneel welzijn, zoals verdriet, wanhoop, in zichzelf gekeerd, gevoelens van incompetentie.
- gedrag, leerproblematiek op school, vermijden van sociale contacten, denken over de dood.
- cognitieve vaardigheden, zoals concentratieproblemen, snel afgeleid met vaak teruglopende schoolprestaties tot gevolg.
- slaapklachten, zoals problemen met in- en doorslapen of slaaptekort.
- lichamelijke klachten, zoals minder energie, spijsverteringsproblemen, veranderingen in eetlust, gewichtsverlies.
Zeker de klachten bij kinderen zijn belangrijk om juist te diagnosticeren, aangezien deze een aanzienlijke overlap hebben met ADHD-klachten, waardoor depressieve klachten verward kunnen worden met ADHD-symptomen.
Oorzaken van depressie
Over het algemeen zijn gebeurtenissen en omstandigheden de voornaamste oorzaken van depressieve gevoelens. De oorzaken kunnen echter ook biologische van aard zijn. De grondslag van de klachten ligt vaak diep verankerd en vaak in een ver verleden, waardoor de oorzaken vaak moeilijk zijn te doorgronden en bijvoorbeeld pas bij psychotherapie aan het licht komen. Biologische oorzaken kunnen zijn:
Familiegeschiedenis: Wanneer er in je familie meerdere leden zijn die een geschiedenis met depressie of stemmingsstoornissen hebben, is de kans groter dat jij ook depressie kan krijgen.
Hersenstructuur: Mensen waarbij de frontale kwab van de hersenen minder actief is, hebben een groter risico op depressie.
Oorzaken door omstandigheden kunnen zijn:
Trauma in de jeugd: Veel mensen met jeugdtrauma’s, zoals geestelijke mishandeling, pesten, seksueel misbruik, krijgen op latere leeftijd last van depressie. Ze hebben er moeite mee om de ‘bagage’ een plaatsje te geven in hun leven en worstelen met ethische bezwaren.
Medische omstandigheden: Mensen met een chronische ziekte lopen een hoger risico om depressieve klachten te ontwikkelen. Omdat ze niet voor 100% aan de maatschappij kunnen deelnemen of beperkt mobiel zijn, ervaren ze vaak frustraties die op de langere termijn depressie kunnen veroorzaken. Denk aan aandoeningen, zoals chronische ziekte, handicaps, chronische pijn of ADHD.
Drugsgebruik: Voor veel mensen is drugsgebruik een uitvlucht uit hun dagelijkse realiteit. Een groot deel van drugsgebruikers grijpt deze middelen dan ook aan om hun werkelijke problemen niet onder ogen te zien. Ongeveer 21 procent van de mensen met een drugsprobleem ervaart ook een depressie.
Naast deze oorzaken zijn er nog andere risicofactoren voor depressie:
- een negatief zelfbeeld
- persoonlijke geschiedenis van psychische aandoeningen
- medicijngebruik
- stressvolle gebeurtenissen, zoals het verlies van een dierbare, financiële problemen of een echtscheiding
Soorten depressies
De soorten depressies kunnen worden onderverdeeld in categorieën, afhankelijk van de ernst van de symptomen. Sommige mensen ervaren milde en tijdelijke periodes van klachten, anderen hebben last van ernstige en aanhoudende depressieve periodes. Er zijn grofweg twee hoofdtypen: de depressieve stoornis en de aanhoudende depressieve stoornis.
Depressieve stoornis
Een depressieve stoornis is de ernstigere vorm van depressie. Deze wordt gekenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet, hopeloosheid en een slecht zelfbeeld die niet vanzelf verdwijnen. Om de diagnose klinische depressie te krijgen, moet de persoon in kwestie gedurende een periode van 2 weken 5 of meer van de volgende symptomen ervaren:
- zich het grootste deel van de dag depressief voelen
- verlies van interesse in de meeste reguliere activiteiten
- aanzienlijk gewichtsverlies of -toename
- veel slapen of juist niet kunnen slapen
- vertraagd denken of bewegen
- het grootste deel van de tijd vermoeidheid of weinig energie
- gevoelens van schuldgevoel en machteloosheid
- verlies van concentratie en snel afgeleid
- terugkerende gedachten over dood of zelfmoord
Aanhoudende depressieve stoornis
Aanhoudende depressieve stoornis (PDD) werd vroeger dysthymie genoemd. Het is een mildere, maar chronische vorm van depressie. Om de diagnose te kunnen stellen, moeten de symptomen minimaal 2 jaar aanhouden. PDD kan een aanzienlijk grotere impact op je leven hebben dan een ernstige depressie, omdat omdat deze langer aanhoudt.
Bekende eigenschappen bij PDD zijn:
- verloren interesse in normale dagelijkse activiteiten
- hopeloos voelen
- terneergeslagenheid, gebrek aan productiviteit
- een slecht zelfbeeld hebben
- verdriet over de eigen situatie
Behandeling voor depressie
Binnen de geestelijke gezondheidszorg zijn er verschillende behandelmethoden voor depressieklachten. Geen van deze behandelingen garandeert volledige genezing, maar een combinatie van verschillende methoden kan de klachten aanzienlijk verminderen en de depressie draaglijk(er) maken.
Medicatie
Zeker bij zware klachten kan een arts antidepressiva voorschrijven. Hoewel deze medicijnen de klachten aanzienlijk kunnen verminderen, bieden ze natuurlijk geen structurele oplossing, aangezien de oorzaken er niet mee worden aangepakt. Sterker nog, ze verstoren op de lange termijn de neurotransmitterhuishouding, waardoor ons lichaam zelf niet of nauwelijks meer in staat zijn om een gezonde balans in neurotransmitters te handhaven.
Psychotherapie
In de meeste gevallen worden medicijnen gecombineerd met psychotherapie. Door met een therapeut te praten, kun je vaardigheden aanleren om beter met negatieve gevoelens te kunnen omgaan. Door bepaalde oefeningen kun je leren om beter om te gaan met stressvolle omstandigheden.
Bij veel mensen met depressie gaat het om een onvermogen om met stressvolle situaties te kunnen omgaan.
Hartcoherentie training bij depressie
Hartcoherentie training bij depressie is een relatief jonge therapie bij het verlichten van depressieklachten. Hierbij gebruikt de patiënt een hartmonitor waarmee de hartritmevariabiliteit wordt gemeten. Deze waarden zijn gebaseerd op de coherente samenwerking van het hart, de ademhaling en positieve emoties.
Aan de hand van deze waarden kan worden vastgesteld of iemand zich gelukkig voelt. Door dagelijks op vaste momenten even bewust positieve emoties op te roepen, kan de patiënt zichzelf trainen om in een coherente toestand te komen.
Voor deze oefening wordt een Inner Balance Trainer of emWave van het HeartMath Insitute gebruikt, maar ook iWatch van Apple en andere smartwatches beschikken vaak over een HRV-functie.
Voor het trainen van hartcoherentie bij depressie trek je jezelf even terug op een rustige plaats waar je niet kan worden gestoord. Je plaatst de sensor van de hartmonitor op de oorlel en vertraagt de ademhaling. Hierbij concentreer je jezelf op de hartregio en visualiseer je hoe je in- en uitademt via het hart. Intussen roep je positieve emoties op door te denken aan iemand waarvan je houdt. Dit kan je geliefde zijn, maar ook een familielid of huisdier.
Wanneer je deze positieve emoties ervaart gaat het erom dat je deze vast probeert te houden. Blijf lekker ontspannen ademhalen, tover een glimlach op je lippen en adem rustig in door je neus en adem uit door je mond.
